Các loại vacxin Covid-19 được lưu hành trên thế giới
Thế giới đang ở giữa đại dịch COVID-19. WHO và các đối tác đang chạy đua để nghiên cứu, phát triển và triển khai vacxin Covid-19 an toàn và hiệu quả. Kể từ ngày 18 tháng 2 năm 2021, ít nhất bảy loại vắc xin khác nhau (riêng Đại học Oxford/AstraZeneca có 2 phiên bản vắc xin) đã được triển khai ở các quốc gia. Đồng thời, hơn 200 ứng cử viên vắc xin bổ sung đang được phát triển, trong đó hơn 60 vắc xin đang trong giai đoạn phát triển lâm sàng.
Nội dung bài viêt
1. Vacxin Covid-19 BBIBP-CorV được nghiên cứu và phát triển bởi Sinopharm và Viện Sản phẩm Sinh học Bắc Kinh1.1. Cơ chế tác động1.2. Khả năng bảo vệ1.3. Một số cột mốc quan trọng liên quan đến vacxin Covid-19 BBIBP-CorV2. Vacxin Covid-19 Covaxin – Bharat Biotech, Ấn Độ3. Vacxin Covid-19 Sputnik-V – Viện nghiên cứu Gamaleya, Nga3.1. Sputnik V là gì?3.2. Vacxin Covid-19 Sputnik V có an toàn và hiệu quả không?3.3. Nga sử dụng vắc xin như thế nào?3.4. Những quốc gia nào khác đang sử dụng vacxin Covid-19 Sputnik V?
1. Vacxin Covid-19 BBIBP-CorV được nghiên cứu và phát triển bởi Sinopharm và Viện Sản phẩm Sinh học Bắc Kinh
Vào đầu năm 2020, Viện Sản phẩm Sinh học Bắc Kinh đã tạo ra một loại vắc-xin coronavirus bất hoạt có tên là BBIBP-CorV . Các thử nghiệm lâm sàng do công ty nhà nước Sinopharm thực hiện cho thấy nó có tỷ lệ hiệu quả là 79%. Trung Quốc đã phê duyệt loại vắc xin này và sớm bắt đầu xuất khẩu sang các nước khác.
Vacxin Covid-19 BBIBP-CorV
1.1. Cơ chế tác động
BBIBP-CorV hoạt động bằng cách dạy hệ thống miễn dịch tạo ra kháng thể chống lại coronavirus SARS-CoV-2. Các kháng thể gắn vào các protein của virus hình thành protein đột biến trên bề mặt của virus.
Để tạo ra BBIBP-CorV, các nhà nghiên cứu đã thu thập ba biến thể của coronavirus từ các bệnh nhân ở các bệnh viện Trung Quốc. Họ đã chọn một trong những biến thể vì nó có thể nhân lên nhanh chóng trong tế bào thận khỉ được nuôi trong bể phản ứng sinh học.
Vì coronavirus trong BBIBP-CorV đã chết, chúng có thể được tiêm vào bắp tay mà không gây bệnh Covid-19 cho người được tiêm. Khi vào trong cơ thể, một số vi rút bất hoạt sẽ bị nuốt chửng bởi một loại tế bào miễn dịch gọi là tế bào trình diện kháng nguyên. Sau khi được tiêm vắc xin BBIBP-CorV, hệ thống miễn dịch có thể phản ứng với sự lây nhiễm của coronavirus sống. Tế bào B tạo ra kháng thể để chống lại những kẻ xâm lược. Các kháng thể nhắm vào protein đột biến có thể ngăn chặn vi rút xâm nhập vào tế bào.
1.2. Khả năng bảo vệ
Các thử nghiệm lâm sàng của Sinopharm đã chứng minh rằng BBIBP-CorV có thể bảo vệ con người chống lại Covid-19. Nhưng không ai có thể nói rằng sự bảo vệ đó kéo dài bao lâu. Có thể mức độ kháng thể giảm xuống trong nhiều tháng. Nhưng hệ thống miễn dịch cũng chứa các tế bào đặc biệt được gọi là tế bào B bộ nhớ có thể lưu giữ thông tin về coronavirus trong nhiều năm hoặc thậm chí nhiều thập kỷ.
1.3. Một số cột mốc quan trọng liên quan đến vacxin Covid-19 BBIBP-CorV
Tháng 1/2020 Sinopharm bắt đầu phát triển một loại vắc xin bất hoạt chống lại coronavirus.
Tháng 6/2020 Các nhà nghiên cứu báo cáo rằng vắc-xin này tạo ra kết quả đầy hứa hẹn ở khỉ. Một thử nghiệm Giai đoạn 1/2 cho thấy vắc-xin không gây ra bất kỳ tác dụng phụ nghiêm trọng nào và cho phép mọi người tạo ra kháng thể chống lại coronavirus.
14/9/2020 UAE chính thức nhập khẩu khẩn cấp cho vắc-xin Sinopharm để sử dụng trên nhân viên y tế. Các quan chức chính phủ và những người khác bắt đầu nhận được nó.
11/2020, Chủ tịch của Sinopharm cho biết gần một triệu người ở Trung Quốc đã được tiêm vắc xin Sinopharm.
9/12/2020, UAE chấp thuận hoàn toàn đối với BBIBP-CorV, thông báo rằng nó có tỷ lệ hiệu quả là 86%. Nhưng chính phủ không công bố bất kỳ chi tiết nào với thông báo của họ, khiến người ta không rõ họ đã đưa ra kết luận như thế nào.
13/12/2020, Bahrain cũng phê duyệt vắc xin BBIBP-CorV.
3/1/2021: Ai Cập cho phép sử dụng vắc xin này trong trường hợp khẩn cấp.
21/1/2021: The Lancet công bố một nghiên cứu kết luận: Vắc xin SARS-CoV-2 bất hoạt, BBIBP-CorV, an toàn và dung nạp tốt ở tất cả các liều đã thử nghiệm ở hai nhóm tuổi. Các phản ứng dịch thể đối với SARS-CoV-2 được tạo ra ở tất cả những người tiêm vắc xin vào ngày thứ 42. Tiêm chủng hai liều với vắc xin 4 μg vào các ngày thứ 0 và 21 hoặc các ngày thứ 0 và 28 đạt được hiệu giá kháng thể trung hòa cao hơn so với liều 8 μg hoặc 4 μg duy nhất liều vào ngày thứ 0 và ngày 14.
3/2/2021: Pakistan thông báo họ đã chính thức triển khai đợt tiêm chủng coronavirus khi đất nước tiếp tục chiến đấu với coronavirus. Chính phủ liên bang đã phân phối vắc-xin coronavirus do Trung Quốc sản xuất. Hàng ngàn nhân viên y tế tuyến đầu từ cả khu vực nhà nước và tư nhân đang được tiêm chủng đầu tiên.
20/2/2021: Sinopharm công bố vắc xin COVID-19 của họ đã được tiêm 43 triệu liều trên toàn thế giới.
16/3/2020: BMJ báo cáo ‘Hungary là quốc gia EU duy nhất sử dụng vắc xin BBIBP-CorV. Họ đã đặt hàng 5 triệu liều, hiện chiếm 21,3% số lượng tiêm chủng được thực hiện
15/4/2021: Truyền thông địa phương, người phát ngôn của Cục Hải quan Iran xác nhận lô hàng 400 nghìn liều vắc xin COVID-19 đã đến Sân bay Imam Khomeini ở Tehran. Ông Rouhollah Latifi cho biết, vắc-xin đã được trao tặng cho Iran bởi Hiệp hội Chữ thập đỏ Trung Quốc
2. Vacxin Covid-19 Covaxin – Bharat Biotech, Ấn Độ
Tương tự như vắc xin do Trung Quốc sản xuất, COVAXIN là loại Vắc xin bất hoạt không tái tạo và do đó không có khả năng phục hồi và gây ra các tác động bệnh lý. Chúng chứa vi rút đã chết, không có khả năng lây nhiễm sang người nhưng vẫn có thể tác động lên hệ thống miễn dịch của cơ thể từ đó tạo ra phản ứng phòng thủ chống lại sự xâm nhập của virus.
COVAXIN ngoài làm cho virus không hoạt động, còn chứa các chất tăng cường miễn dịch, còn được gọi là chất bổ trợ cho vắc-xin, được thêm vào vắc-xin để tăng khả năng sinh miễn dịch của nó.
Liệu trình tiêm gồm 2 liều cách nhau 28 ngày.
Vacxin Covid-19 Covaxin – Bharat Biotech, Ấn Độ
Đây là vắc-xin không cần bảo quản dưới 0, ổn định ở 2-8 o C, không yêu cầu pha lại và trực tiếp sử dụng. Trong các lọ chứa nhiều liều.
Nghiên cứu tiền lâm sàng: Đã chứng minh khả năng sinh miễn dịch mạnh và hiệu quả bảo vệ trong các nghiên cứu thử thách động vật được thực hiện ở chuột đồng & động vật linh trưởng không phải người.
Hội đồng nghiên cứu Y khoa Ấn Độ cho biết vắc xin COVAXIN có hiệu quả chống lại nhiều biến thể bao gồm cả biến thể đột biến kép của SARS-CoV-2. Các chuyên gia cho biết COVAXIN đã vô hiệu hóa được cả các biến thể ở Anh, Brazil.
Vắc xin hiện đang được sử dụng tại Ấn Độ cho nhân viên y tế, người trên 60 tuổi hoặc người trên 45 tuổi có mắc kèm bệnh lý nền nghiêm trọng.
Mặc dù cho đến nay COVAXIN chưa hoàn thành đầy đủ các bước thử nghiệm lâm sàng nhưng do Ấn Độ là quốc gia đứng thứ 2 thế giới về số ca mắc COVID-19 nên Chính phủ nước này đã sớm phê duyệt đưa COVAXIN vào chương trình tiêm chủng. Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi ngày 1/2/2021 cũng đã tiêm vắc xin COVAXIN. Tính đến ngày ngày 4/3/2021, Bộ Y tế Ấn Độ thông báo nước này đã tiêm 15 triệu mũi vắc xin cho người dân.
Đến nay, Bharat Biotech đã ký thỏa thuận với Ocugen, một công ty dược sinh học có trụ sở tại Hoa Kỳ, để sản xuất vắc-xin cho thị trường Hoa Kỳ và Precisa Medicamentos để cung cấp cho Brazil.
Xem thêm
Lợi ích của việc tiêm vaccine COVID-19
3. Vacxin Covid-19 Sputnik-V – Viện nghiên cứu Gamaleya, Nga
Vào tháng 8/2020, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã khiến cả thế giới ngạc nhiên khi phê duyệt vacxin Covid-19 được phát triển trong nước đầu tiên của họ, trước khi các thử nghiệm lâm sàng giai đoạn III bắt đầu.
3.1. Sputnik V là gì?
Loại vắc-xin đầu tiên được phê duyệt của Nga được phát triển và sản xuất hoàn toàn trong nước và có một cái tên cố ý gợi lên cuộc chạy đua không gian của những năm 1950. Vào thời điểm Tổ chức Y tế Thế giới tuyên bố covid-19 là đại dịch, vào đầu tháng 3 năm 2020, Trung tâm Dịch tễ học và Vi sinh vật học Quốc gia Gamaleya ở Mátxcơva đang nghiên cứu một mẫu thử nghiệm của Sputnik V, được tài trợ bởi Quỹ Đầu tư Trực tiếp của Nga (RDIF), quỹ tài sản có chủ quyền của đất nước.
Các nhà nghiên cứu Gamaleya đã sử dụng các vi rút cảm lạnh thông thường trong nguyên mẫu vắc xin của họ. Đáng chú ý, họ đã chọn hai vectơ adenovirus khác nhau (rAd26 và rAd5) được phân phối riêng biệt trong liều đầu tiên và liều thứ hai, cách nhau 21 ngày. Sử dụng cùng một loại virus adenovirus cho hai liều có thể dẫn đến việc cơ thể phát triển phản ứng miễn dịch chống lại vectơ và tiêu diệt nó khi tiêm liều thứ hai. Hai vectơ khác nhau làm giảm cơ hội của điều này.
Để tạo ra vắc-xin, các adenovirus được kết hợp với protein đột biến SARS-CoV-2, thúc đẩy cơ thể tạo ra phản ứng miễn dịch với nó.
Vacxin Covid-19 Sputnik-V
3.2. Vacxin Covid-19 Sputnik V có an toàn và hiệu quả không?
Dữ liệu tạm thời giai đoạn III được công bố vào đầu tháng 2 năm 2021.
Kết quả tạm thời (dựa trên dữ liệu cho đến nay từ 14 964 người tham gia nhóm vắc xin và 4902 người trong nhóm giả dược) chỉ ra rằng vắc xin có hiệu quả 91,6%, dựa trên khả năng ngăn ngừa nhiễm trùng có triệu chứng. Không có trường hợp covid-19 trung bình hoặc nặng trong nhóm được tiêm chủng ít nhất 21 ngày sau liều đầu tiên. Khoảng 94% các phản ứng phụ được báo cáo là rất nhẹ (cấp độ 1). Bốn trường hợp tử vong được ghi nhận trong quá trình nghiên cứu được phát hiện không liên quan đến vắc-xin.
3.3. Nga sử dụng vắc xin như thế nào?
Vào ngày 2 tháng 12, cùng ngày Vương quốc Anh phê duyệt vắc xin Pfizer BioNTech để sử dụng, ông Putin tuyên bố rằng việc tiêm chủng hàng loạt bằng Sputnik V, được cung cấp miễn phí cho người dân, sẽ bắt đầu trong vòng vài ngày tới.
Trên thực tế, việc quản lý Sputnik V thậm chí còn bắt đầu sớm hơn – nhân viên của Gamaleya là một trong những người đầu tiên nhận được liều nguyên mẫu vào mùa xuân năm 2020 trước khi các thử nghiệm giai đoạn I và II diễn ra vào mùa hè. Putin tiết lộ rằng một trong những cô con gái của ông đã tiêm hai liều vắc-xin. Hơn 2500 binh sĩ Nga cũng đã được tiêm chủng.
Theo Bộ trưởng Y tế Mikhail Murashko, tính đến ngày 10/2/2021, Nga đã tiêm cho hơn 2 triệu người ít nhất một liều Sputnik V.
3.4. Những quốc gia nào khác đang sử dụng vacxin Covid-19 Sputnik V?
Nga đã quảng bá Sputnik V ra ngoài biên giới của mình từ rất sớm trong một nỗ lực ngoại giao vắc xin, hứa hẹn rằng nó sẽ có giá dưới 10$ cho mỗi liều c
RDIF cho biết họ đã ký hợp đồng với hơn chục nhà sản xuất ở 10 quốc gia để sản xuất tổng cộng 1,4 tỷ liều. Có ít nhất 29 quốc gia ngoài Nga đã phê duyệt Sputnik V để sử dụng trong trường hợp khẩn cấp.
Các nhóm dân số dễ bị tổn thương ở tất cả các quốc gia là đối tượng ưu tiên cao nhất cho việc tiêm chủng. Vắc xin là một công cụ mới quan trọng trong cuộc chiến chống lại COVID-19 và thật đáng khích lệ khi thấy rất nhiều vắc xin đã thành công và đang được phát triển.
BS. Uông Mai
